Historia firmy Ericsson w Polsce

Początki Ericssona w Polsce

W Polsce firma Ericsson pojawiła się za sprawą Cedergrena  - spółki, która otrzymałą koncesję na budowę sieci  telefonicznej w Warszawie, zajmując miejsce Bella.  Warszawska sieć obsługiwała ponad 2000 abonentów.  W roku 1904 ubiegłego stulecia Ericsson na dobre związał się z Warszawą i Polską. Zbudowano pierwszą centralę telefoniczną wyposażoną w sprzęt firmy Ericsson przy ulicy Zielnej 37. Autorem projektu gmachu był profesor Politechniki Sztokholmskiej J. G. Glason, wystrój wnętrz projektował zaś polski architekt Bronisław Brochwicz-Rogóyski. Otwarcie nowej centrali wyposażonej w urządzenia firmy Ericsson odbyło się 16 listopada 1904 r. W Warszawie czynnych było wówczas około 5200 aparatów telefonicznych. Liczba telefonów w Warszawie rosła tak szybko, że wkrótce trzeba było centralę rozbudować o przyległy budynek: Zielna 39. Z chwilą oddawania do użytku, był to najwyższy budynek w całym Imperium Rosyjskim. W Warszawie, został pozbawiony palmy pierwszeństwa dopiero w dwudziestoleciu międzywojennym.

Rozwój telefonii warszawskiej zahamowała wojna. Podczas I wojny światowej, gdy w 1915 roku wojska niemieckie zajęły Warszawę, wszyscy polscy abonenci zostali odcięci od sieci. Łączność - układ nerwowy państwa - znalazł się w rękach okupanta. Nadszedł wreszcie pamiętny 11 listopada 1918 roku. Polska odzyskała niepodległość. Rozpoczęło się masowe rozbrajanie okupantów. W rozbrajaniu Niemców i przejmowaniu od nich central telefonicznych uczestniczyli polscy pracownicy H.T. Cedergren. Monterzy Towarzystwa zgłosili się natychmiast do pracy, w ciągu pierwszych tygodni pracowano od świtu do nocy. Newralgiczny system telekomunikacji musiał działać bez zarzutu, dla dobra Niepodległej Rzeczpospolitej. Pierwsze lata po odzyskaniu przez Polskę niepodległości upłynęły na usuwaniu zniszczeń oraz odbudowie central i sieci. Według statystyk, 1 stycznia 1921 r. w sieci warszawskiej było 22.369 abonentów i 25.314 aparatów telefonicznych (dla przypomnienia, w roku 1914 było ich 33.000).

Rozwój telefonii w okresie międzywojennym

Dynamiczny rozwój telefonii w okresie międzywojennym zapewniały nowoczesne automatyczne centrale typu SALME firmy Ericsson. Spełniały one swoje zadanie tak długo, że kolejnym przeskokiem technologicznym było instalowanie opartych na technologii komputerowej central AXE, które działają do dziś. Długie lata centrale AXE były sztandarowym produktem firmy Ericsson.
To L.M. Ericsson dostarczał sprzęt do budowy sieci telefonicznych w Warszawie i innych miastach. Wkrótce też stał się właścicielem spółki-operatora, czyli H.T. Cedergren, przejmując nadzór nad całością procesu budowy linii telefonicznych w Polsce i wyposażania abonentów w nowoczesne aparaty. Od roku 1918 spółkę Cedergren należy utożsamiać z firmą Ericsson, chociaż dla zachowania ciągłości posługiwano się nadal nazwą Cedergren. Rynek polski okazał się wkrótce tak chłonny, że L.M. Ericsson uruchomił na terenie Polski własne zakłady montażowe, a później produkcyjne.

Utworzenie PAST

Rząd niepodległej Polski, sprawując pieczę nad łącznością i komunikacją, musiał znaleźć odpowiedniego partnera do współpracy przy rozbudowywaniu łączności telefonicznej. Wybór padł na sprawdzoną firmę, która dotychczas z powodzeniem rozbudowywała w kraju sieci telefoniczne marki Ericsson. Powstaje PAST.

Po krótkim okresie przejściowym, gdy obowiązywała umowa tymczasowa, polski rząd i szwedzkie Towarzystwo Akcyjne Cedergren zakładają Polską Akcyjną Spółkę Telefoniczną (PAST) celem budowy i eksploatacji sieci telefonicznych. Statut PAST został zatwierdzony przez ministra Przemysłu i Handlu oraz ministra Skarbu 25 maja 1922 roku. Główna siedziba spółki mieścić się odtąd będzie w gmachu przy ulicy Zielnej 39 (wciąż najwyższym w Warszawie), który zasłynął jako "gmach PAST-y". Pracownicy PAST stanowili wysoko wykwalifikowaną kadrę fachowców, obsługujących najnowocześniejsze urządzenia, które firmował Ericsson.

W 1924 roku zorganizowano kolejne przedsiębiorstwo z kapitałem szwedzkim w wysokości 5 milionów złotych. Powstała Polska Akcyjna Spółka Elektryczna "Ericsson", czyli PASE. Jej zarząd mieścił się w Warszawie, w istniejącym do dziś zabytkowym budynku w Al. Ujazdowskich 47. Firma utworzyła własne warsztaty teletechniczne w Warszawie, przy ulicy Mokotowskiej 60. Wzrastający popyt, skłonił PASE do otworzenia produkcji Wełnowcu (Katowice) w 1932 r. Powstałe w ten sposób przedsiębiorstwo nosiło nazwę Wytwórnia Telefonów i Sygnałów Kolejowych Telsyg Sp. Akc.

Zamówienia rosły. Krajowa sieć telekomunikacyjna rozwijała się bardzo prężnie. PASE wciąż inwestowała. Zgodnie ze wskazaniami rządu polskiego, produkcję przeniesiono do COP, Centralnego Okręgu Przemysłowego. Ruszyły zakłady produkcyjne w Radomiu (obecnie RWT). Ostatnią inwestycję firmy Ericsson w Polsce ukończono w 1938 roku. W przededniu II wojny światowej Ericsson i związane z nim firmy zatrudniały w Polsce ogółem 5.500 osób.

Produkowano nie tylko urządzenia służące telekomunikacji. Oprócz aparatów telefonicznych, central, wojskowego sprzętu służącego łączności, zakłady należące do L.M. Ericsson produkowały również np. urządzenia służące sygnalizacji kolejowej. Łączna pojemność warszawskich central w 1939 roku przekroczyła 90.000 numerów, a liczba abonentów - 77.000. Wszystkie centrale automatyczne PAST były systemu OS (SALME) firmy L.M. Ericsson.

 

II wojna światowa

W czasie najazdu hitlerowskiego i oblężenia Warszawy, pracownicy telefonów warszawskich trwali na stanowiskach, utrzymując łączność. System nerwowy niepodległego państwa wciąż działał. Gdy zachodziła konieczność, telefoniści organizowali łączność zastępczą. Wielu pracowników PAST brało udział w walce konspiracyjnej. Podczas okupacji PAST podporządkowano niemieckiej poczcie wschodniej.

Zdobycie budynku Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej zwanego potocznie PAST-ą było jednym z największych sukcesów militarnych w okresie Powstania. Przed wybuchem Powstania Niemcy wyłączyli część prywatnych aparatów w Warszawie. Podobnie jak inne stacje telefoniczne w mieście, PAST-a została obsadzona wzmocnioną załogą niemiecką.

Ośmiopiętrowy grach PAST-y, górujący nad okolicą, utrudniał powstańcom działania na terenie Śródmieścia. Z wysokich pięter budynku Niemcy ostrzeliwali ludność cywilną z broni maszynowej. Kilkakrotnie podejmowane próby zdobycia PAST-y początkowo nie powiodły się. Jednak po 15 sierpnia 1944 roku powstańcom udało się odciąć od świata oblegany budynek. Ostateczny, zakończony zwycięstwem atak nastąpił w nocy z 19 na 20 sierpnia. PAST-ę zdobyły oddziały AK "Kiliński".

W Warszawie wojna uszkodziła 4 budynki i centrale automatyczne, a po upadku Powstania Niemcy wywieźli nie uszkodzone centrale i zniszczyli kable magistralne w lewobrzeżnej Warszawie. W latach powojennych rozpoczął się długi proces odbudowy i przywracania infrastruktury telekomunikacyjnej do przedwojennej świetności.

 

Powojenna odbudowa

Tuż po wyzwoleniu Warszawy, w styczniu 1945 r. przy Ministerstwie Poczt i Telegrafów powstało Biuro Odbudowy Telefonicznych Urządzeń Stolicy (BOTUS). Miało ono za zadanie ustalenie rozmiarów zniszczeń central SALME i ich urządzeń liniowych, odbudowę zdewastowanych urządzeń i uruchomienie automatycznej łączności telefonicznej. Grupy montażowe składały się głównie z byłych pracowników PAST.

Pierwszą odbudowaną centralą automatyczną była CA Śródmieście systemu SALME. Uruchomienie centrali 25 listopada 1945 r. zostało potraktowane jako ważne wydarzenie rangi państwowej. Śródmiejską centralę w następnych latach rozbudowywano, a kolejna centrala SALME uruchomiona została na Mokotowie.

Przy ul. Nowy Świat 42 otwarto w 1948 r. biuro techniczne firmy Ericsson. To właśnie Ericsson wyremontował ten zniszczony w czasie wojny budynek. Biuro przetrwało aż do połowy lat '80. Jednak w czasie jego istnienia nie odnotowano, ze względów politycznych, szczególnych sukcesów we współpracy z Polską. Na początku lat '70 planowano nawet zamknięcie biura.

Okres powojenny związany był z ograniczaniem działalności firmy Ericsson w Polsce. Ogłoszono nacjonalizację Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej oraz fabryki w Radomiu. Podpisano jednak umowy na dostarczanie urządzeń telekomunikacyjnych i umowę licencyjną na produkcję central krzyżowych w zakładach w Radomiu.

W ramach umowy polsko-szwedzkiej z 1947 roku powstały możliwości dostaw do Polski central telefonicznych produkcji firmy Ericsson. Ministerstwo Poczty i Komunikacji zdecydowało się na wprowadzenie najnowocześniejszych w owym czasie central krzyżowych. Podpisano umowę dostaw, a także umowę licencyjną, obejmującą wszechstronną pomoc firmy Ericsson w uruchamianiu produkcji automatycznych central krzyżowych w Polsce.

Niestety, wbrew opinii ogromnej większości polskich specjalistów i inżynierów, obie umowy zostały przez stronę polską unieważnione. Produkcja krzyżowych central w kraju miała się rozpocząć w roku 1953. Nie były to lata sprzyjające rozwijaniu współpracy z firmami z krajów spoza bloku sowieckiego.

Ericsson światową potęgą

Tymczasem na świecie Ericsson kontynuował ekspansję i dywersyfikował portfolio swoich produktów, wzbogacając je o najnowsze technologie. Od lat '50 i '60 firma zajęła się produkcją nowych urządzeń do wykorzystania m. in. dla celów wojskowych i w kosmosie. Bardzo wcześnie zajęła się techniką cyfrową i komputeryzacją, również swoich central telefonicznych. Kolejny krok milowy w rozwoju firmy to rozwój systemów przesyłu informacji, wreszcie telefonia bezprzewodowa i komórkowa.

Najnowsze dzieje w Polsce

Dopiero w 1992 roku Ericsson na dobre wrócił do Polski. W Warszawie powstała spółka Schrack Ericsson, by reprezentować także austriacką firmę Schrack, w której Ericsson miał 80% udziałów. W roku 1996 powstaje polska firma Ericsson Sp. z o.o.

Początkowo siedziba spółki mieściła się przy ul. Solec 48, później na 17 Stycznia, gdzie działała przez 3 lata, już pod światową marką Ericsson, od 1994 do 1997 roku. W latach 1997-2002 przeprowadzono ją na ul. Kasprzaka 18/20. Wreszcie w 2002 roku firma Ericsson znalazła reprezentacyjną siedzibę w Al. Jerozolimskich 92.